پرسش کاربر در گروه:
اگر گناهی مرتکب شدیم، چگونه توبه کنیم تا موردقبول واقع شود؟
پاسخ:
توبه یعنی نسبت به گناه خود پشیمان باشید و تصمیم بگیرید که برای همیشه گناه را ترک کنید و گناه خود را جبران کنید، مانند اینکه اگر واجبی مثل نماز را ترک کردهاید، قضای آن را بجا آورید و اگر حقالناسی با گناه به عهده شما آمده است، حقالناس را ادا کنید.
توضیحات بیشتر:
برای توبه واقعی کردن به ذکر استغفار بهتنهایی نباید قناعت کنیم و باید ارکان توبه را نیز انجام دهیم تا توبه واقعی داشته باشیم، امام باقر (علیه السلام) در این مورد میفرمایند: «التَّایِبُ مِنَ الذَّنْبِ کَمَنْ لاذَنْبَ لَهُ، وَ الْمُقیمُ عَلَى الذَّنْبِ وَ هُوَ مُسْتَغْفِرٌ مِنْهُ کَالْمُسْتَهْزِءُ»؛ (کسى که از گناه خویش توبه [کامل و جامع الشّرایط] کند، مانند کسى است که گناهى از او سر نزده، امّا کسى که گناه را ادامه میدهد درحالیکه از آن استغفارمى کند، مانند کسى است که استهزاء مینماید). [۱]
ارکان توبه واقعی عبارتاند از:
۱. پشیمانی از گناه که لازمه گناه نکردن است.
۲. تصمیم بگیرد که گناه را برای همیشه ترک کند.
۳: اصلاح یا همان جبران مافات با عمل صالح: یعنى تا آنجا که در توان دارد، آثار سوء گناهان گذشته را از بین ببرد، لذا در قرآن مجید توبه با اصلاح همراه شده و آمده است [أَنَّهُ مَنْ عَمِلَ مِنْکُمْ سُؤً بِجِهالهٍ ثُمّ تابَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَصْلحَ فَانَّهُ غَفُورٌ رَحِیمْ؛ هر کس از شما از روى جهالت عمل زشتى مرتکب شود و سپس توبه نماید و عمل صالح انجام دهد، در آن صورت خداوند آمرزنده و مهربان است.][۲]
بنابراین شخص توبهکار باید گناه خود را اصلاح و جبران کند، یک نوع اصلاح این است که انسان با انجام اعمال نیک زیاد، تاریکی گناه را از قلب خود بشوید، اما جبران کردن گناهان متفاوت است، زیرا:
۱. گاهی گناهش حقالناس است، مانند اینکه اگر حقی را پایمال کرده است برگرداند؛ و اگر حیثیت کسى را به خاطر غیبت کردن یا اهانت لکهدار کرده، حلالیت بطلبد.
۲. گاهی عباداتى از او فوتشده است که در این صورت باید قضا نماید.
۳. گاهی گناهش عملى است که سبب گمراهى دیگران شده مانند تبلیغات سوء؛ بدعتگذاری در دین خدا که برای جبران باید تمام افرادى را که به خاطر عمل او به انحراف کشیده شدهاند تا آنجا که توان و قدرت دارد بازگرداند و در حدیثی آمده است که خداوند به یکى از پیامبران وحى فرستاد که به فلان شخص بگو: به عزتم سوگند اگر آنقدر مرا بخوانى که بندهاى تو از هم جدا شود، دعوت دعاى تو را اجابت نمیکنم (و توبهات رانمى پذیرم) تا کسانى را که به خاطر دعوت تو منحرفشدهاند و از دنیا رفتهاند زنده
کنى و از راه خطا بازگردند![۳]
منابع:
۱. اصول کافی، جلد ۲، باب التوبه، حدیث ۱۰.
۲. سوره نحل، آیه ۱۱۹.
۳. بحار الانوار، جلد ۶۹، صفحه ۲۱۹.